หากเอ่ยถึงโรงงานเซรามิกในบ้านเราคนส่วนใหญ่มักจะนึกถึงที่ลำปาง สระบุรี ราชบุรี ชลบุรี สมุทรสาคร โดยที่ดินแดนอีสานนั้นแทบจะไม่มีคนนึกถึงว่ามีโรงงานเซรามิกอยู่เลย นอกเหนือจากที่ด่านเกวียนที่ตั้งอยู่ที่โคราช ประตูสู่อีสาน วันนี้จะพาไปรู้จักโรงงานเซรามิกที่สกลนคร ที่ซึ่งพิเศษกว่าโรงงานเซรามิกทั่ว ๆ ไปตรงที่ไม่ได้เน้นแต่การทำธุรกิจผลิตเซรามิกอย่างเดียว แต่เป็นที่ซึ่งสร้างงานสร้างอาชีพให้ประชาชนในถิ่นนั้น และที่สำคัญคือเป็นที่ซึ่งกำเนิดมาจากพระราชดำริของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 โรงงานเซรามิกที่กำลังจะเอ่ยถึงนี้คือศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม อำเภอเจริญศิลป์ จังหวัดสกลนคร ซึ่งถือได้ว่ามีประวัติความเป็นมาที่ยาวนาน โดยจุดเริ่มต้นเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 25 ธันวาคม 2525 สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรบ้านกุดนาขาม บ้านกุดนาขามเป็นหมู่บ้านหนึ่งที่มีราษฎรยากจนจำนวนมาก แต่ราษฎรมีความสามัคคีกลมเกลียวกันดี จึงทรงมีพระราชดำริ ให้ราษฎรปลูกต้นไม้รักษาป่า คณะกรรมการหมู่บ้านก็พร้อมใจกันถวายที่ดินสาธารณะของหมู่บ้านจำนวน 43 ไร่ 3 งาน 32 ตารางวา สำหรับจัดตั้งโครงการป่ารักน้ำและราษฎรบ้านกุดนาขามได้ช่วยกันเสียสละแรงงานด้วยการปลูกต้นไม้โตเร็วและร่วมกันปลูกต้นไม้เสริมจากที่มีอยู่เดิม เมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม 2526 สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมโครงการป่ารักน้ำ บ้านกุดนาขามอีกครั้งหนึ่ง ทรงปลูกต้นไม้และทรงมีราชดำริให้ราษฎรปลูกเพิ่มเติม ในช่วงนั้นได้จัดครูมาช่วยฝึกสอนอาชีพต่าง ๆ ตามที่ราษฎรถนัด และทรงมีพระราชดำริที่จะให้บ้านกุดนาขามเป็นหมู่บ้านตัวอย่าง จึงทรงมีพระเมตตาให้จัดตั้งศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพขึ้น ณ บ้านแห่งนี้โดยมีพระราชเสาวนีย์ให้พันเอก เรวัต บุญทับ (ยศในขณะนั้น ปัจจุบันคือ พล.อ. ณพล บุญทับ รองสมุหราชองครักษ์) เข้าเฝ้าเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม 2526 ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐานเพื่อรับพระราชนโยบายเกี่ยวกับการจัดตั้งโรงงานเครื่องปั้นดินเผาขึ้นที่บ้านกุดนาขาม จึงเป็นจุดเริ่มต้นของศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพมาตั้งแต่บัดนั้น วิสัยทัศน์ศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม: ศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม เป็นศูนย์ส่งเสริมอาชีพและคุณภาพชีวิตราษฎร มุ่งเน้นความเป็นผู้นำในการผลิตเซรามิก ลายภาพเขียน เพื่อการค้า เป้าหมายและวัตถุประสงค์ในการจัดตั้งศูนย์มีดังนี้ 1. ส่งเสริมให้ราษฎรมีอาชีพเสริมภายหลังเสร็จสิ้นฤดูกาลทำนา ไม่ละทิ้งถิ่นฐานตนเองเข้าไปรับจ้างตามเมืองใหญ่ ๆ หรือในกรุงเทพฯ 2. เพื่อยกระดับรายได้ของราษฎร และให้ราษฎรมีความรู้ ความสามารถ ในอาชีพที่ตนถนัด เมื่อนำไปประกอบอาชีพแล้วสามารถช่วยเหลือตัวเองได้ 3. เพื่ออนุรักษ์สภาพแวดล้อมและให้ราษฎรมีส่วนช่วยกันรักษาสภาพป่าให้คงอยู่ตลอดไป 4. สืบทอดประเพณี วัฒนธรรมท้องถิ่น ลงบนผลิตภัณฑ์ เพื่อถ่ายทอดให้กับอนุชนรุ่นหลัง รวมทั้งประชาชนทั่วไปได้ศึกษาถ่ายทอดต่อไป 5. เพื่อให้เป็นหมู่บ้านพัฒนาดีเด่นเป็นตัวอย่างการพัฒนาหมู่บ้านอื่น ๆ 6. เพื่อเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวในระดับท้องถิ่น กิจกรรมภายในศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม – ปั้น วาด เซรามิก – ทอผ้าไหม ตัดชุดผ้าไหม (ส่งขายร้านจิตรลดา) – ทำชุดโขน ปักดิ้นทอง (ส่งในวัง) – แกะสลักไม้ – ดอกไม้ประดิษฐ์จากผ้า ที่ตั้ง : 79 หมู่ที่ 9 ตำบลเจริญศิลป์ อำเภอเจริญศิลป์ จังหวัดสกลนคร โซนขายชิ้นงานเซรามิก: เปิดทุกวัน เวลา 08.00-16.30 น. โซนสาธิต :เปิดวันอังคาร-เสาร์ (ปิดวันอาทิตย์-จันทร์) เวลา 08.00-16.30 น. หากสนใจศึกษาดูงานหรือทดลองทำ workshop ให้ทำหนังสือแจ้งล่วงหน้า สอบถามข้อมูล : โทรศัพท์ 0 4270 9162
